Anadolu Kulturu ve Semahlar

Цитата:
Bir kültürel sistemin tam anlamıyla anlaşılabilmesi, o kültürel sistemin bütün anlam ve değerlerinin ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Toplumların kültürel özellikleri ise yaşadıkları coğrafyanın tarihi derinliklerinde gizlidir. Bundan dolayıdır ki Anadolu Halk Kültürü’nün şekillenmesinde yaklaşık dört bin yıl öncesinden günümüze kadar pek çok milletin, pek çok kültürün katkısı olmuştur. Yani Hitit’lerden başlayıp günümüz Türkiye’sine uzanan bu yolda, üzerinde yaşayan her toplum Anadolu’ya bir şeyler vermiştir, ondan bir şeyler almıştır. Bu da yine binlerce yılda oluşmuş bir zincirin, her halkasını farklı bir medeniyetin oluşturmasına rağmen, onun tek parça halinde yaşayan ortak bir kültür mirasına dönüşmesini sağlamıştır. Anadolu’nun dünya coğrafyası üzerinde, doğu batı kültürlerinin tam ortasında kalışı ise bu etkileri diğer bölgelere oranla daha da artırmıştır. Böyle bir ortamda “Anadolu Kültürü ve Semahlar” konusunu seçerken akademisyen ve konuyla ilgili diğer araştırmacıların semahlarla ilgili olarak uzun yıllardan beri ulaşmakta zorluk çektikleri kapsamlı bir çalışmayı arşivlere kazandırmak amaçlanmıştır. Ancak semahları sadece müzikal ve dinsel halk dansları niteliğiyle değil tarihsel, sosyal ve mistik yönleri olan bir olgu olarak incelemek, onun içerisinde barındırdığı kültürel birikimi algılayabilmemiz için bir ön şart olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü bir çok kültür öğesinde olduğu gibi semahlar da üzerinde yaşadığı toprakların geçmiş inanç ve kültürlerinden pek çok özelliği bünyesinde barındırmaktadır. Bundan dolayı semahları incelerken sadece müzikal ve figüratif özelliklerini incelemek yerine, onu içerisinde oluştuğu Anadolu Kültürü’nün ışığında ele almak gerekmektedir. Bu şekilde konunun daha net bir biçimde değerlendirilebilmesini sağlayarak, semahların sadece bir halk dansı olmayıp, içerisinde barındırdığı mistik ve kültürel motiflerle binlerce yıllık bir birikimin günümüzdeki son şekli olduğunun altını çizmek istenmektedir. Burada gün ışığına çıkması gerektiği düşünülen en önemli nokta ise; semahların ve içerisinde yaşadığı Alevi-Bektaşi kültürünün sadece bir inanç sistemi veya onun kültürel unsurlarından değil, tarihsel süreç içerisinde Anadolu’da yaşamış bütün medeniyetlerin ve inanç sistemlerinin bir bileşkesi olduğudur. Yapılan bu araştırma bir yandan semah olgusunun kültürel altyapısını, diğer yandan da semah ezgi ve sözlerindeki yapısal özellikleri ortaya koymaktadır. Bu bakımdan çalışma iki ana araştırma başlığında ortaya koymaya çalışılmıştır. Birincisi semahlarla ilgili yapılan saha çalışması ve ikinci olarak da bir kaynak taraması niteliğini taşıyan önceki araştırmacıların semahlar hakkında yaptıkları araştırma, yayın ve arşivleme çalışmalarının incelenip değerlendirilmesidir. Saha çalışmasının belli başlı amaçları; semahların yerel niteliklerinin yerinde izlenebilmesi, daha önceki araştırmalarda yapılan tespitlerden yola çıkarak ne gibi değişikliklere uğradığının anlaşılması ve varsa yeni semahların derlenmesi olarak özetlenebilir. Bu çalışmalar içerisinde en önemli yeri Anadolu Alevi-Bektaşi geleneğinin kaynağı olarak görülen Nevşehir’in Hacı Bektaş ilçesinde bulunan Hacı Bektaşı Veli türbesi ve civarında yapılan saha araştırması oluşturmaktadır. Bu çalışmanın önemi ise Hacı Bektaş ilçesinde her yıl Ağustos ayında yapılan şenliklere Anadolu’nun pek çok yöresinden farklı kültür ve yerel özelliklere sahip semah ekiplerinin katılmasıdır. Bu çalışmalar sırasında Anadolu’nun dört bir köşesinden gelen Alevi-Bektaşi gruplar bir arada incelenerek aralarındaki benzerlik ve farklılıkları daha net olarak görme imkanı bulunmuştur. Kaynak taramalarında ise İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuarı tez arşivi, T.R.T. nota arşivi, çeşitli müzik firmalarınca yayınlanmış yerel ve bölgesel sanatçılara ait albüm kayıtları ile semahlarla ilgili daha önce yayınlanmış kitap, makale ve araştırma yazılarının incelenerek, semahların hem müzikal, hem kültürel, hem de inanç boyutuyla ilgili daha önce yapılan tespitlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu sayede hem daha önceki araştırmalarda elde edilen veriler farklı kaynaklardan alınarak bir noktada toplanmış, hem de semahlar ve Alevi-Bektaşi kültürünün günümüze gelene kadar göstermiş olduğu değişiklik ve gelişmeler ortaya çıkarılmak istenmiştir. Sonuç olarak bütün bu araştırmalar neticesinde semahların içerisinde yaşadığı Anadolu Kültürü içerisindeki yeri tespit edilerek, geçmiş kültürlerden alarak günümüze taşıdığı özelliklere dikkat çekilmiş, bu sayede tarihsel süreç içerisinde Anadolu’da yaşayan ve (göç, ticaret, savaş vb.) çeşitli sebeplerden dolayı Anadolu dışından gelen kültürel unsurların Alevi-Bektaşi kültürüne ve semahlara yaptığı katkı ortaya çıkarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Semah, Anadolu Kültürü, Kültürel Süreklilik, Alevilik ve Bektaşilik

Truly understanding of a cultural system, depends on the appearance of real meaning and values of this cultural system. Society’s cultural specifications are hidden underneath the geography they lived in. Therefore, lots of different cultures and nations effected the current shape of Anatolian Folk culture since four thousand years until today. In other words, starting with Hitits until today Turkey, every society influenced Anatolia, and has been influenced from Anatolia. And this enabled the chain - which has been formed in thousand of years-turn into a one- peace living common cultural heritage - even though the rings of this chain has been made of different civilizations. Geopolitical location of Anatolia, by being in the middle of western and eastern cultures, increased those influences more than the other regions. In such an atmosphere, while choosing “Anatolian Culture and Semahs” subject, our main goal was to support archives with sufficient information which all academicians and other related observers had difficulty reaching the detailed research. However we realized that we had to observe semah not only as musical or religious folk dances, but also historical, social and mystical ways in order to understand the cultural accumulation. Because, as well as many cultural aspects, semah would also reflect the influences of past beliefs and cultural specification of the ground they lived on. For this reason while observing semah, rather than focusing on musical and figurative specifications, we had to focus on Anatolian culture. This way we wanted to enable a better evaluation of semah and express that semah is not only a folk dance, but it is the latest accumulation of a mystical and cultural motives semah supports. Most important point we would like to bring out is that: semah and Alevi Bektasi culture is not only a belief system or its cultural aspects, but is a combination of all civilizations lived in Anatolia through history and their belief system. This research exhibits the cultural infrastructure of semah, and the structural characteristics of the melody and words of semah. Therefore we try to show our research under two subtitles. First, is our field research, and the second is a research and evaluation of previous sources including all publications and the researches about semah. Main reasons of field researches can be summarized as: Semah’s observation of local specifications. Understanding of it’s changes depending on the previous researches, and If there is, composing new semah. Among this research the most important is the field research made around Haci Bektas Veli Mausoleum located in Nevsehir’s Haci Bektas province which is seen as the resource of Alevi Bektasi tradition. The importance of this research is the attendance of semah teams from different regional specialties and cultures into the festival which takes place every year on August in Haci Bektas province. At this research we had to chance to evaluate and see certain similarities and differences among those Alevi Bektasi teams which came from different regions of Anatolia. With the research about sources, by checking I.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuari archives, TRT notes archive, local artist’s albums broadcasted by different music companies, and such publications as books, articles or researches: we aimed at evaluation of previous results about semah’s musical, cultural and religious dimensions. So that we can combine the previous information from different sources, and also bring out the improvement and changes of semah and Alevi-Bektasi culture. In conclusion, these researches help us determine the location of semah’s in Anatolian Culture and focuses on the specialties it carries from the past cultures. And in this point of view, we see the outside effects of cultural aspects to semah and Alevi -Bektasi culture due to migration, trade, war etc…We tried to prove that semahs and Alevi Bektasi cultural elements, are the belief system and cultural synthesis of existing Anatolia’s different periods. Key words: Alevis religious dance, Anatolia Culture, Cultural Continuity, Alevism and Bektashism

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: