Hoca Sadettin Efendi.Tacu't- Tevarih (5 cilt)

Цитата:
Hoca Sadettin Efendi, (d. 1536/7 İstanbul - ö. 1599 İstanbul) Türk tarihçi, şeyhülislam ve müderris.

Hayatı

I. Selim'in Nedimi Hasan Can'ın oğlu olarak 1536/37 yılında İstanbul'da doğdu. İyi bir eğitim gördü, ilmiye sınıfına girerek 1556 ila 1573 yılları arasında müderrislik yaptı. Manisa'da bulunan Şehzade Murat'ın (III. Murat) hocalığı ile görevlendirilmesi sonraki yıllarda hızla yükselmesine yardımcı oldu. 1574 yılında III. Murat'ın tahta çıkması ile birlikte Hace-i Sultani sıfatıyla devlet işlerinde etkili oldu. Bu sıfatını daha sonra tahta çıkan III. Mehmet'in döneminde de koruyarak padişah üzerinde nüfuzu sayesinde iç ve dış siyasette etkin rol oynadı. 1596 yılında Haçova Savaşında padişahı savaş alanından ayrılmamasına ikna ederek Haçova Zaferinin kazanılmasında önemli ve etkin rol oynadı. Haçova Savaşında yararlılığı görülen Cigalazade Yusuf Sinan Paşa'nın sadrazamlığa getirilmesini sağladı. Ancak önceki sadrazam İbrahim Paşa'yı tutan valide Safiye Sultan'ın etkisiyle gözden düştü. Sürgüne gönderilmekten güçlükle kurtulabildi ve devlet işlerine karışmaması koşuluyla İstanbul'da kalmasına izin verildi. Bu süreçte 1598 yılında şeyhülislam Bostanzade Mehmet Efendi'nin ölümü üzerine karşı çıkmalar olmasına karşın şeyhülislamlığa getirildi. 1598 yılında şeyhülislam olarak görevlendirilmesine karşı çıkan sadrazam Hadim Hasan Paşa'yı padişaha görevden aldırtarak idam edilmesini sağladı. Sonrasında sadrazamlığa sırasıyla gelmesini sağladığı Cerrah Mehmet Paşa ve Damat İbrahim Paşa üzerinde etkili olarak yer yer devlet işlerine müdahelerde de bulundu.

Şeyhülislam olarak fetva yazımında büyük yetenek gösterdi. Şeyhülislamlığı ve müderrisliği dışında asıl ününü Hoca Tarihi olarak da anılan Tac üt-tevarih isimli yapıtıyla kazandı. Ayrıca padişah III. Murat'ın emri ile Molla Muslihittin Lari'nin iki eseri ile Abdülkadir Geylani'nin Menakıbını türkçeye tercüme etti.

Büyük oğlu Mehmed Efendi henüz oldukça gençken Mekke Kadısı ve hemen ardından İstanbul Kadısı tayin edildi. İki ay kadar sonra da Anadolu Kazaskeri oldu; bu tarihte 29 yaşında idi. Diğer oğlu Esad Efendi medreseden birden bire Edirne Kadılığına geçti ve arkasında İstanbul'a kadı oldu, henüz 25 yaşında idi. Bu atamalarla hakiki alimler geri planda kalmış; Şeyhülislam, kazasker, padişah hocası gibi önde gelenlerin çocukları iyi mevkiilere gelir olmuştur.

Yapıtları

Telif ve tercüme olarak:
Tac üt-tevarih (Telif - kuruluşundan I. Selim'in ölümüne kadar Osmanlı Tarihi)[1]
Selimname (Telif - Babası Hasan Can'ın anlatıklarına göre)
Molla Muslihittin Lari - Mir-ât ül-edvâr (Farsçadan Türkçeye tercüme yaptı)
Molla Muslihittin Lari - Mirkat ül-ahbâr (Farsçadan Türkçeye tercüme yaptı)
Abdülkadir Geylani - Menakıb (Türkçeye tercüme yaptı)

Цитата:
Tâcü't-Tevârîh, Hoca Sadettin Efendi'nin; Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan I. Selim'in ölümüne kadar geçen süreç içerisinde Osmanlı tarihini ele alıp yazdığı tarihi el yazması eser. Tâcü't-Tevârîh'in el yazması bir nüshası, İskilip Halk Kütüphanesi bünyesinde yer alan İskilip El Yazma Eserler Kütüphanesi'nde mevcuttur.[kaynak belirtilmeli] Tâcü't-Tevârîh; 1862 yılında dönemin matbaa imkânları kullanılarak 2 cilt olarak basılmış, ayrıca 1974 - 1979 yılları arasında İsmet Parmaksızoğlu tarafından sâdeleştirilerek günümüz Türkiye Türkçesine de 5 cilt olarak aktarılmıştır.

Tâcü't-Tevârîh; pâdişâh III. Murad'a (1574 - 1595) sunulmuştur.Eserin son bölümü; o dönemde yaşamış olan âlim ve şâirler ile dîn ve tasavvuf ehlinin de hayat öykülerini içerir.

Tâcü't-Tevârîh; tarihçilik tekniği açısından izlediği ve sergilediği eleştirel bakış ve görüş ile ayrıntılı ele aldığı olaylar açısından değer taşır. Hoca Sadettin Efendi; eserini yazarken kendisinden önce yazılmış olan Âşıkpaşazâde, İdris-i Bitlisî, Neşrî ve diğerlerinin eserlerinden de faydalanmış ancak bu eserlerde hatâlı, çelişkili, taraflı ve abartılmış bulduğu bilgileri ayıklamayı ihmâl etmemiştir.[1] Eserde ayrıca, I. Selim dönemine ilişkin kaynağı pâdişâhın nedîmi de olan babası Hasan Can'ın anlattıklarını içeriyor olması da önemlidir.

Tarih yazım tekniği ve yöntemi açısından oldukça nesnel ve eleştirel görüş içeren bu eser; dil ve anlatım olarak aynı derecede başarılı değildir. Dil ve anlatım olarak Osmanlı Türkçesinde sık sık kullanılan süslü, secili eski nesrin güç anlaşılan örneklerindendir.

UZ-TRANSLATIONS

HITFILE

HOTFILE

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: