Lutpulla Mutallip Eserliri
Author: Lutpulla Mutallip
Publisher: Shinjiang Xalq Neshriyati
Publication date: ?
Number of pages: 201
Format / Quality: Pdf
Size: 1,1 Mb
Language: Uyghur
Öèòàòà:
Lutpulla mutellip (1922-1945) bir ot yürek shair, u "yillargha jawap", "xiyalchan tilek" qatarliq ölmes shéirlarning Muellipi, uyghur xelqining qehriman oghlani l. Mutellip özining qisqighina 23 yilliq hayatida peqet 9 yil edebiy Ijadiyet bilen shughullan'ghan bolsimu, az bolmighan qimmetlik eserlerni yizip, wetinige, xelqige qaldurup ketti
Yashliq Ügen
1943-Yil awghust, Ürümchi
Yashliq tirish-tirmash, harmay ügen,
Ilimning dingizi qaynam hem chongqur.
Nadanliq u, hemmini bildim digen,
Körüp ... waraqlap bir qur.
Ilim-möjizilerning sirin achquchi,
Bir kün yashash üchün oqu on yil!
Közla emes aldingda nur chaqquchi.
Qarangghuni yorutqan bu yoruq dil.
Her bir hadise yoshurun sir saqlaydu,
Toqulmiliri uning ajayip.
Ilim tügimes, mert ademni yaqlaydu,
Nadanning közidin u herqachan ghayip.
Rahip bol ilimning nazaket gülige,
Möjiziler gümbizige "sheyx".
Kün, tün zikri qil shular tüwide,
Séni digüzmes derih.
Adem balisi yapraq, kir qonmas ésil,
Hemmidin ötkür uning mingisi.
Baq, oylan ...... Obdan pikir qil,
Dewrge amraq yéngining yéngisi.
Üginish sazigha mahir sazende,
Körgin, sérip qol chekkinini,
Targha til bergenmu shu addi bende,
Tamasha qil muqamlar yolin ekkinini.
Qaysi muqam, qaysi pede baghring,
Qaysi sazende dilinggha su bergen?
Qaysi naxsha pesletkeng zaring,
Qaysi naxsha könglüngge gül tergen.
Oylisang yashliq --- qisqa séning ömrüng,
Tangda chécheklep, goya kechte qoyulidu,
Dimaqqa xush puraq chéchip gülliring.
Köz échip yumghandek tuyulidu,
Erlerni bassa saqal-burutlar.
Qizlarghimu iz salidu budur-qoruqlar.
Polashmaydu derexler yap-yash turupla,
Yillarning ötüshi bilen yeydu qurutlar.
Yashliq --- chaqmaq sen, chéqip öchisen,
Ewrishim chéghing mushu, ügengin, ügen!
Qarangghu dil chölige bir kün chökisen,
Adem bolush dulduligha salmisang yügen!
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Yillargha jawap
1944-Yil yanwar, Aqsu
Waqt aldirangghu, saqlap turmaydu,
Yillar shu waqtning eng chong yorghisi.
Aqqan sular, atqan tanglar qarilanmaydu ---
Yorgha yillar waqtning eng chong oghrisi.
Oghrilap qachidu arqigha baqmay,
Bir-birini qoghliship, yorghiliship.
Yashliq béghida bulbullar qanat qaqmay,
Yopurmaqlar qoyulidu, porliship.
Yashliq ademning zilwa bir chéghi,
Tolimu qisqa uning ömri biraq ---
Yirtilsa kalindarning bir wariqi,
Yashliq gülidin tökülidu, bir yopuqmaq.
Yillar shamili yelpünidu, izlar kömülidu,
Yopurmaqsiz yaghach bichare bolidu qaqshal ...
Yillar séxi, quruq kelmeydu, ekilip béridu
Qizlargha qoruq, erlerge saqal.
Biraq, yillarni tillash toghra kelmeydu,
Meyli, ötiwersun özining yoli ...
Ademlermu waqtni qoldin bermeydu,
Chöllerni bostan qilghan ademler qoli.
Yillarning qoyni keng, pursiti nurghun,
Taghdek ishlar yillar bilen öre turidu.
Qarap baq, ashxamqi bowaq --- kichikkine Tursun ---
Tünügün ömilep, he ... bügün méngip yüridu.
Küreshchan balilar qoghliship yillar,
Küresh newrilirini choqum tapidu.
Axsham bext üchün qurban bolghanlar
Qebrisini yadlap güller yapidu.
Meyli saqal sogha qilsa qilsun yillar,
Menmu towlinimen yillar qoynida.
Ijadim, shéirlirimning iz tamghisi bar,
Aldimdin qéchip ötken her yil boynida.
Qérimasmen küreshning keskin chéghida,
Shéirim yultuz bolup yanar aldimda.
Ölüm peste qélish, küreshning dawanliq téghida,
Chidam gheyretning yenggini herdem yadimda.
Ésilarmen miltiq étip tawlan'ghan qolgha,
Yépisharmen bayraq bilen algha atlighan yolgha.
Küresh bayawanida harmasmen esla,
Yéngish bilen kélip chiqimiz keng ghalip yolgha.
Yillar, meydengni tutup qaqaqlap külme,
Aldingda qizirishtin artuq körimen ölümni.
Qéritimen dep artuqche köngül bölme,
Axirqi jengge atap qoyarmen oghlumni.
Yillar déngizi dolqunluq bolsangmu,
Opqunliringni yaridu bizning karap.
Yillarning ötishi bilen qorqutup baqsangmu,
"Ijat yillarni qéritidu!" dep bérimiz jawap.
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Bu Méning Yash Ghunche Gülüm Échilatti
Küresh, küresh dep daima towlap tursaq,
Bu méning yash ghunche gülüm échilatti.
Her qedemde kona turmush bilen qériship tursaq,
Bu méning yash ghunche gülüm échilatti.
Jahan'girlar yer yüzidin tamam yoqalsa,
Mezlum eller yéngi hayattin keng yol alsa,
Zadi tügimes saadetke qedem qoysa,
Bu méning yash ghunche gülüm échilatti.
Yoqsul emdi tartmisa musheqqet,
Ah ... Neyleyin qisildimghu démise peqet.
Azadliqtin shulargha yaghsa méhri-shepqet,
Bu méning yash ghunche gülüm échilatti.
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Hiyalchan tilek
Tengirqimaymen dostlar, tileymen ali tileklerni,
Chüshürmeymen köreshke dep türgen bu bileklerni.
Mert baghwen ghazang qilmaydu waqtsiz baghni,
Terbiyesiz soldurup gül-chécheklerni.
Xiyalim xuddi telpunup turghan bir sebi bala,
Émix üchün qedirdan anidiki qosh emcheklerni.
Lezzetlik xiyal arisida béqip asmanlargha,
Tepekkkur közi bilen körimen roshen burjeklerni.
Janan naz uyquda yétip nichuk oyghanmas?!
--- Ashighi kütüp tursa --- échip yoruq rujeklerni?
Nimishqa yazmay tilek arlash mungluq lirikilarni,
Söygü ishqi örtep köydürse yüreklerni.
Ezeldinla hiyalchan, mungluq bir yigit idim,
Tingshighachqa momam aghzidin samawiy chöcheklerni.
Söygü déngizi chongqurlighida men qaynam tursam,
Ussuzliqim qandaq qansun ichip kichik kölcheklerni.
Lutpulla Mutellip
Lutpulla Mutellip (1922-18 September 1945) was a Uyghur poet. He was executed by Kuomintang Sinkiang provincial government for underground activities.
Works
* Lutpulla Mutallip Ăsărliri, Beijing: Millătlăr Năshriyati, 1981.
* Izbrannye proizvedeniia, Almaty: "Zhazushy", 1975.
References
* Tursun Arshidin, L. Mutăllip hăqqidă hikayă, Ürümchi: Shinjiang khălq năshriyati, 1982.
* Tursun Arshidin, Lutpulla Mutăllip vă uning kăchürmishliri, Ürümchi: Shinjiang khălq năshriyati, 1998.
* Talip Abdullah, Qaynam örkishi: biogirapik roman, Ürümchi: Shinjang yashlar năshriyati, 1982.
Öèòàòà:Men bilidighan L. Mutellip
Ehmet Imin Elnezer
2004-yili qurban héytta yazghuchi muhemmet shahniyaz ependi dadamni yoqlap öyimizge kélip dadam bilen paranglashti we Lutpulla Mutellip toghrisida körgen-anglighanlirini sözlep bérishni soridi. Dadam gerche 86 yashqa kirip qalghan bolsimu, xatirisi nahayiti yaxshi idi. Dadam 60 yil ilgiri bolup ötken bu ishlarni bizge tepsiliy sözlep berdi:
1939-yil 8-ayning axirliri Pichan nahiyisidin men, Abla Polat, Imin Qasim, Muhemmet Qasim, Enes Sadiq alteylen imtihandin ötüp, ölkilik darilmuelliminde oqush üchün Ürümchige chiqtuq. Shu yili ölkilik darilmuellimin'ge tört sinip yéngi oqughuchi qobul qilin'ghan bolup, ular 21-, 22-, 23-, 24- siniplargha teqsim qilin'ghanidi. Biz Pichandin kelgenler Lutpulla Mutellip, Elqem Extem, Turghun Almas … qatarliqlar bilen 24- sinipta oquduq. U waqitta Ibrahim Mutii (pédagogika oqutquchisi), Mewlanjan Turdiyof (dunya tarixi oqutquchisi), ABdulla Zununof (til oqutquchisi), Axunjanof we Abla Dawutof qatarliq oqutquchilar bar idi. Men Lutpulla Mutellip bilen shu chaghda tonushqan. Sinipta uni «Mutellip» dep chaqirattuq. Uning shéirliri sinip tam géziti, «Shinjang Géziti» qatarliqlarda daim élan qilinip turatti. Teneppusta Mutellip munberge chiqip shepkisini qoligha élip léninni dorap sözlep hemmeylenni küldüretti. U ruschigha pishshiq bolup, rusche, tatarche, qazaqche matiriyallardin toluq paydilinalayti. Kéyin xenzuchinimu ögendi.
Shu chaghda her pesilde bir qétim sinip tam géziti chiqirattuq. Biz ishligen tam géziti mektep boyiche bahalashtin ötetti. Méning xétim hemmeylenningkidin chirayliq bolghachqa, tam gézitining xétini men yazattim, Mutellip bilen Seidin Talip güzel-sen'et layihiligüchisi idi. Mutellip resim sizishqa usta bolup, Markis, Én'gilis, Lénin, Sitalinlarning resimlirini shundaq oxshitip sizatti.
1939- yilning axiri biz «Nurluq Yolgha Qedem» dégen témida tam géziti chiqirishqa teyyarliq qilduq. Teyyarlighan matériyallarning hemmisini doskigha orunlashturup bolghandin kéyin, doska toshmidi, mekteptin tekshüridighan waqit az qalghachqa, Mutellipni chaqirip mushu yerge shéir yézip bérishke teklip qildim. U qoligha qelem élip munu shéirni yazdi:
Ya ölüm, ya körüm dep milyonlighan el,
Küresh meydanigha chüshti baghlap mehkem bel.
Bu yolda aqidu qanlar bolup sel,
Eng axirqi meqsitimiz choqum bolidu hel.
Men bu shéirni derhal qeghezge köchürüp chaplidim. Tam gézitimiz mektep boyiche 1-bolup bahalandi. Mutellip bu shéirida pütün memliket xelqining Yapon basqunchilirigha qarshi urushini medhiyiligenidi.
Men 1940-yil 8-ayda ölkilik saqchi emeldarliri mektipige imtihan berdim. Imtihanda «Yapon basqunchilirigha qarshi urushqa qandaq qaraysiz ? Bu urushning axirqi netijisi sizningche qandaq bolidu ?» Dégen soal bar idi. Men Mutellipning tam gézitige yézip bergen shéirini ésimge aldim we shu nuqtini merkez qilip jawap yazdim. Shuning bilen 1348adem ichide 3- bolup imtihandin öttüm. Shunga bu bir kublit shéir hélimu ésimde éniq turuptu.
1941yil 5-ayda ölkilik jamaet xewpsizliki bashqarmisining siyasiy bölümide praktika qildim. Bu bölümde pütün ölkidiki wilayet, nahiye we Ürümchidiki mekteplerning arxipliri bolup, ularda shu urunlardiki siyasiy jehette gumanliq kishilerning ehwali we ish-heriketliri xatirilen'genidi. Men ölkilik darilmuelliminning arxipini körsem, her bir sinipningmu ayrim arxipi bar iken. Men sinipimizdiki (24-sinip) «gumanliq oqughuchi» larning arxipigha köz yügürttüm. Méningmu bir parche «jinayet arxipim» bar iken. Uningda «24-sinip oqughuchisi Imin Aqup 1940-yili april bayrimida "april bayrimini eski xey bilen qarshi alimiz" dégen» dep yéziliptu. Yene bir parche qeghezde «Imin Aqupning ata- anisi dihqan, hökümet orunlirida ishlep baqmighan», dep yézilghan we Pichan nahiyilik saqchi idarisi we Lemjin saqchixanisining tamghiliri bésilghanidi.
Men bularni körüp hemmini chüshendim. Her yili 4-ayning 12-küni Shéng Shiseyning duben bolghan künini xatirilep paalyet uyushturulatti, yeni bu kün shu chaghlarda ötküzülidighan chong bayram küni idi. 1940- yil 4- ayda Ürümchide yamghurgha qarimay bayramgha teyyarliq qilduq. Méning ayaghlirim yirtilip ketkenidi. Shu chaghda men «april bayrimini eski xey bilen qarshi alimiz» dégenidim.
Mutellipning «gumanliq shexs» namidiki arxipliri hemmidin köp iken. Men bu arxiplarni körüp hökümet ishpiyonluq torining heqiqeten keng ikenlikini hés qildim.
Xizmet teqsimati bilen 1941-yil 6-ayda aqsugha bardim. 1943-yili aqsu wilayetlik saqchi idarisining siyasiy bölümide ishlewatqan künlerning biride, ishxanigha kirsem üstel üstide «Lutpulla Mutellipning iz qoghlap tekshürüsh ayrim délosi» dégen xenzuche xet yézilip, üstige ölkilik saqchi bashqarmisining tamghisi bésilghan, aq xese bilen mehkem orilip, yip bilen tikilgen bir arxip xaltisi turuptu.
Mutellip aqsugha kélishtin burunla uning arxipi kélip bolghan bolup, wilayetlik saqchi idarisining jasusluq bölümidin Mutellipni küzitidighan ademler alliburun teshkillen'geniken. Shu chaghda aqsu gézitxanisida Lutpulla Mutellipni tekshüridighan «ependi», uyghur uyushmisida «yaxshi», «kangjyen», jem'iyette «gangbi» digendek mexsus ademler bar idi. Mutellip qatarliqlarni ashkarlap qoyghan hékim nurning mexpiy ismi «gangbi», yasin ézizning mexpiy ismi «kangjyen» idi.
Saqchi idarisi méning Mutellip bilen ölkilik darilmuelliminde bille oqughanliqimni bilgendin kéyin, Mutellipning «délosi» gha méning arilashmasliqimni uqturdi. Lékin men Mutellipke munasiwetlik ishlardin yenila xewerdar bolup turattim.
Mutellipning «gumanliq» ish-heriketliri ishpiyonlar teripidin igilen'gendin kéyin, wilayetlik saqchi idarisi bu ehwallarni télégramma arqiliq ölkilik saqchi idarisigha doklat qilatti. Kéyin ölkidin «siler Mutellipning kündüzdiki ish-heriketlirinila igilepsiler, lékin kéchide uning nime ish qilidighanliqini héchkim bilmeydu. Shunga uning kéchidiki ish-heriketlirinimu qattiq nazaret qilip melum qilinglar» dep buyruq keldi.
Shuning bilen yuqirining buyruqini ijra qilish üchün wilayetlik saqchi idarisi teripidin aqsu qizlar pédagogika mektipide oquydighan sofiye isimlik bir qiz tallan'ghanidi. Ishpiyon hékim nur Mutellip bilen yéqin aghine boluwalghachqa, Mutellipke sofiye bilen toy qilish toghrisida qayta-qayta éytqandin kéyin, Mutellip «toy qilishqa pulum yoq» deptu. Wilayetlik saqchi idarisi bu xewerni bilgendin kéyin hékim nurgha pul bériptu. Hékim nur bu pulni élip «Mutellip adash, bu pul séning toy ishinggha yardimim bolsun» dep Mutellipke bériptu. Shuning bilen Mutellip sofiye bilen toy qildi. Sofiyemu Mutellipning ish-heriketliri toghrisida wilayetlik saqchi idarisini uchur bilen teminlep turdi.
Mutellipke «diqqet qilish» toghrisda gep qilip qoyushni oylighan bolsammu, lékin uning etrapidiki ishpiyonlarning köplükidin mumkin bolmidi. Bille ishleydighan xizmetdashlirimiz bir kündila tuyuqsiz yoqap ketse, ularning iz-dérikini sorashqimu ruxset qilinmaytti. Chünki bizning üstimizdimu paylaqchilar bar bolup, dekke-dükkide xizmet qilattuq.
1944-yilining bir küni wilayetlik saqchi idarisining bashliqi mu dungchu méni ishxanisigha chaqirtti. Wilayetlik saqchi idarisining terjimani zo ming (zunun), saqchilardin muhemmet ershidin (turpanliq), qasim (qeshqerlik) qatarliqlarmu Mutellip bilen ishxanigha kirip keldi.
Mu dungchu Mutellipke: "Men sanga bir hékaye éytip bérimen. Sen bu hékayini sehne esirige aylandurup kélisen, bolamdu ?" didi.
Mutellip maqul bolghandin kéyin mu dungchu hékayisini bashlidi. Zo ming bir tereptin terjime qildi. Bu hékayide ichkiri ölkidiki bir xenzu déhqanning pile béqip, destigah qurup, kéyin chong bir fabrika qurup chiqqanliqi sözlendi. Hékaye uzun bolup yérim kéchide axirlashti. Mu dungchu Mutellipke "sen buni bir hepte ichide sehne esirige aylandurup manga tapshurisen", didi.
Etisi mu dungchu méni yene chaqirtti. Eslide Mutellip tünügünki hékayini sehne esirige aylandurup ekelgeniken. U bu sehne esirige «nurluq yolgha qedem» dep mawzu qoyuptu. Mutellipning yazghanlirini zo ming terjime qilip berdi. Buni anglighan mu dungchu chawak chélip ketti we bizge qarap : "Siler uyghurlar islam dinigha étqad qilisiler, ereblerdin chiqqan muhemmetni peyghember deysiler. Lékin öz ichinglardiki peyghemberni bilmeysiler, méningche mana bu Mutellipni peyghember dése bolidu", didi.
Mu dungchu Mutellipke «buni körüp baq» dep bir parche xetni berdi. Bu yuquridin kelgen «Mutellip sekkiz yilliq qamaqqa élinsun» digen buyruq idi.
Mutellip buni körüp hichqandaq ipade bildürmidi.
Mudongcho Mutellipke: "Sen nahayiti iqtidarliq ikensen, hemmimiz sanga qayil. Buningdin kéyin wilayetlik saqchi idarisi teshkilligen sanaiy nefisede teshkillesh, bashqurush ishlirini öteysen, buninggha qoshulsang buyruqni basturup qoyimiz. Qoshulmisang buyruq boyiche ish körimiz" didi, buninggha Mutellip qoshuldi. Ishpiyonlar Mutellipning yéqin dosti boliwélip, uning her künlük ish-herketlirini toxtimay melum qilip turatti. Mutellip sanaiy nefisede «ghérip senem» , «tahir-zöhre», arshin mal alan« qatarliq dirama-opéralarni yazdi we sehnileshtürdi. Shu chaghda wilayetlik saqchi idarisining chong zalida oyun qoyulatti, men daim oyun körgili barattim. Shu chaghlarda manga «ghérip senem» , «Tahir-Zöhre» opéralarining naxshiliri yad bolup ketkendi.
Künler ötüp 1945-yilning bir künide xoten wilayetlik saqchi idarisining bashliqi wushöbing Ürümchige bérish yolida aqsu wilayetlik saqchi idarisning méhmanxanisigha chüshti. Méhmanxana mes'uli mudongchogha wushöbingning kelgenlikini, uning bilen körüshüp qoyushni éyitti. Mudongcho "eger uning men bilen körüshkisi bolsa aldimgha kirsun. Men uning aldigha körüshkili barmaymen", deptu. Méhmanxana mes'uli mudongchoning gépini wushöbingge ashurup yetküzüptu. Bu gepni anglighan wushöbing "xep séni mudongcho", dep, Ürümchige bérip xotendin élip kelgen isil qashtéshi, altun-kümüshlerni Ürümchidiki emeldarlargha sowgha qilip, ölkilik saqchi bashqarmisining bashliqi liyingchini qolgha keltürüp uninggha :
Silige yardemde bolushqa téximu qolayliq bolushi üchün aqsugha yötkikilip kelgen bolsam digen telepni qoyuptu.
Liyingchi: bolidu, siz aqsugha ménging, biz aqsugha télégramma arqiliq xewer qilimiz. Siz béripla xizmetke chüshüng deptu.
Wushöbing: janaplirini aware qilmay télégrammini özemla élip barsam deptu.
Liyingchi wushöbingge uning aqsu wilayetlik saqchi idarisining bashliqliqgha teyinlen'genlik toghrisidiki télégirammini bériptu.
Bir küni kechte aqsu wilayetlik saqchi idarisining xizmetchiliri we bashqa kishiler zalda Mutellip qatarliqlarning oyunini körüp olturattuq. Tuyuqsiz taraq-turuq qilghan awaz bilen teng zal ichige qoralliq saqchilar kirip keldi, aridin biri sehnige chiqip:
Bu qandaq yer ? Wilayetlik saqchi idarisida sanaiy nefise teshkillesh, oyun qoyush medeniyet-maarip uyushmisining ishi emesmu ? Oyun tarqalsun, sanaiy nefise tarqitiwétilsun. Bu ölkilik saqchi bashqarmisining buyruqi dep, wushöbingning aqsu wilayetlik saqchi idarisining bashliqliqgha teyinlen'genlik buyruqini ünlük oqup mudongchoning qoligha tutquzdi.
Shuning bilen sanaiy nefise tarqilip kétip Mutellip aqsu gézitxanisigha ketti. Wushöbing Ürümchidiki chaghdila wilayetlik saqchi idarisida ishleydighan bir qisim saqchi kadirlarni özi teyinlep kelgechke, méni aqchi nahiyesige kéyin toqsu nahiyesige yötkidi.
1945-yili ghulja armiyesi aqsu shehirini ikkinji qétim qorshaydu. Mutellip, muniridin xoja bashliq kishiler teshkilat qurup ghulja armiyesige ichi-sirtidin maslashmaqchi bolghanda, inqilapchilarning tizimlikini hékim nur wilayetlik saqchi idarisige yetküzüp béridu. 1945-yil 18-sintebir Lutpulla Mutellip, muniridin xoja, abla rozi, mewlanjan turdiyof, bilal ezizi qatarliqlarning öltürülgenlik xewirini toqsu nahiyeside turup anglidim.
1946-yili men aqsu wilayetlik saqchi idarisige qaytip kélip, Mutellipke munasiwetlik ishlarni bashqilardin sürüshtürüp téximu tepsili uqtum. Hékim nur, yasin éziz qatarliq ishpiyonlar bu chaghda saqchi idarisining resmi saqchisi bolup ketkendi.
1946-yili gomindangning chong ishpiyonliridin abla damolla bilen jutüenjang digenler aqsugha keldi. Ular chong yighin échip :
Buningdin kéyin weziyetning muqim bolidighanliqi, qanun we siyasetlerning yaxshi ijra qilinip xelq xatirjem turmushqa érishtürilidighanliqi toghrisida wede bérip, kéyinki xizmetlerning yaxshi ishlinishi üchün qandaq pikir bolsa otturigha qoysanglar bolidu didi.
Yighin ayaqlashqandin kéyin aqsu wilayitining herqaysi jayliridin kelgen oqutquchilar, jemiyetning herqaysi qatlamliridiki kishiler wilayetlik saqchi idarisi méhmanxanisi zaligha yighilip, pikir-tekliplerni otturigha qoyup muzakire qilishtuq. Menmu katip bolup yighinda otturigha chüshken pikirlerni xatirilidim. Etisi abla damolla bilen jutüenjang pikir teklip anglash yighini achti. Men aldi bilen ornumdin turup aldinqi küni otturgha qoyghan pikirlerni oqudum :
1. Wilayetlik saqchi idarisining bashliqi wu shöbing Lutpulla Mutellip qatarliq kishilerge ölüm jazasi berdi. Bu jinayetchi shundaqlar ishpiyon hékim nur, yasin ézizlar xelq aldida jinayitini iqrar qilip qattiq jazalinishi kérek.
2. Ghulja armiyisi aqsu shehirige hujum qilghanda gomindang armiyisi sheher sirtidiki nurghun déhqanlarning öylirini tüzliwetti we nurghun bigunah kishilerning ölüshige sewepchi boldi. Hökümet buning üchün jawabkar bolushi kérek.
3. Ghulja armiyisi aqsu shehirige hujum bashlighanda üchturpan nahiyilik saqchi idarisining bashliqi wu yüshün nurghun yashlarni tutqun qilip ölturuwetti. Shunga wu yüshün buninggha jawapkar bolushi kérek.
4. …
5. …
Méning keynimdin wilayetlik saqchi idarsi saqchiliridin yasin exmet qatarliq saqchilar we bashqilar bes-beste pikir qildi. Yighin axirlashqandin kéyin amma teshkillinip, aqsu shehiride we onsuda üch kün namayish qilduq.
Üch kündin kéyin abla damolla, ju tuenjang jimjitla kétip qaldi, weziyet birdinla özgerdi. Wilayetlik saqchi idarsi pikir teklip anglash yighinigha qatnashqan, pikir qilghan we gumanliq dep qaralghan kishiler türlük bahane sewepler bilen qolgha élindi. Shu qatarda méningmu unwan we xizmetlirim élip tashlinip xizmettin boshitildim. Men shuningdin kéyinla abla damolla, ju tuenjang digenlerning bu qétimqi ishi bir qétimliq aldamchiliq, qiltaq ikenlikini bildim.
Men 1957-yili aqsudin yurtumgha qaytip keldim. Kéyin abdulla talipning «qaynam örkishi» namliq romani élan qilin'ghandin kéyin bezi kishiler romandiki «yantaqup» digen ishpiyon «imin aqup» digen kishimish digendek geplerni qilshiptu.
«Shinjang tezkirichiliki» jhornilining 2006-yilliq 1-sanidin élindi.
<div align="center">
Óâàæàåìûé ïîëüçîâàòåëü, âàì íåîáõîäèìî çàðåãèñòðèðîâàòüñÿ, ÷òîáû ïîñìîòðåòü ñêðûòûé òåêñò!
Ïîäåëèòåñü çàïèñüþ â ñîöñåòÿõ ñ ïîìîùüþ êíîïîê: