Maqsud Shayxzoda zamondoshlari xotirasida

Цитата:

Maqsud Shayxzoda
(1908—1967)

O’zbek adabiyotining atoqli namoyandalaridan biri, zabardast dramaturg, adabiy faylasuf Maqsud Ma’sum o‘g‘li Shayxzoda 1908 yili Ozarbayjonning Oqdosh shahrida tavallud topdi. Boshlang’ich ma’lumotni Oqdoshda olgach, yangi sovet maktabida o‘qishni davom ettirdi. 1925 yildan muallimlik qilgan Shayxzoda Boku Oliy pedagogika institutini sirtdan o‘qib bitirdi.

U 1928 yilda Toshkentga kelib, turli ro‘znoma va oynomalar muharririyatlarida, 1935—1938 yillarda esa O’zbekiston SSR Fanlar Komiteti qoshidagi Til va adabiyot institutida ilmiy xodim, 1938 yildan Nizomiy nomli Toshkent Davlat pedagogika instituti o‘zbek klassik adabiyoti kafedrasiga rahbarlik qildi, yuqori malakali kadrlar tayyorladi.

Shoirning adabiy faoliyati 1929 yildan boshlandi. Uning «O’n she’r» (1932), «Undoshlarim» (1933), «Uchinchi kitob» (1934), «Jumhuriyat» (1935) to‘plamlarining nashr etilishi adabiyotga o‘ziga xos ovozli shoir kirib kelayotganidan darak berdi.

Ulug’ Vatan urushi yillarida shoir butun ijodiy quvvatini, qalb haroratini dushman ustidan g’alaba qozonishga safarbar etdi. Urushning birinchi kunlaridanoq jang qahramonlarpni ulug‘lovchi, front orqasidagi kishilarining fidokorona mehnatini ifodalovchi «Kurash nechun» (1941). «Jang va qo‘shiq» (1942), «Kapitan Gastello (1941), «Ko‘ngil deydiki» kabi she’riy to‘plamlari, «Jaloliddin Manguberdi» (1944) tarixiy drama va boshqa qator publitsistik asarlarini yaratdi.

Urushdan keynigi tinch qurilish yillarida Vatanimiz bo‘ylab keng quloch yozgan zafarli mehnat, tinchlik uchun kurash shoirning «O’n besh yilning daftari», «Olqishlarim», «Zamon torlari», «Shu’la», «Chorak devoni» kabi she’riy to‘plamlari uchun asosiy mavzu bo‘ldi.

1958 yili adibning ko‘hna va ayni chog’da navqiron Toshkent shahriga bag’ishlangan, uning tarixi, o‘tmishidagi madaniyat va xalqaro aloqalarini tasvirlovchi «Toshkentnoma» lirik dostoni yaratildi. Xassos shoir 1980 yilda yozgan «Mirzo Ulug’bek» tragediyasi bilan iste’dodli dramaturg sifatida tanildi. U buyuk inson — Ulug’bek obrazi orqali o‘zbek dramaturgiyasida fojea janrining klassik namunasini yaratdi.

Shayxzoda Pushkinning «Mis chavandoz», Lermontovning «Kavkaz asiri», Mayakovskiyning «Juda soz» poemalari va ko‘plab she’rlarini, Shekspirning «Hamlet» va «Romeo va Juletta» tragediyalarini va sonetlarini, Nozim Hikmatning she’rlarini, ozarbayjon shoirlari asarlarini o‘zbek tiliga ag’dardi. Shayxzodaning o‘zbek adabiyoti tarixi, o‘zbek xalq og’zaki ijodiyoti, xususan Alisher Navoiy ijodini tadqiq etish borasida yaratgan ilmiy ishlari ham tahsinga sazovordir. U filologiya fanlari nomzodi, dotsent ham edi.

Shayxzoda asarlari qardosh xalqlar va xorijiy tillarga tarjima qilingan. Shoir tarjima jarayonida qardosh xalqlar va jahon adabiyoti klassiklarining mahorat maktabidan ta’lim oldi, ilg’or an’analarini o‘zida mujassamlashtirgan she’rlar yozdi.

Shoirning adabiyot sohasidagi xizmatlari sho‘ro hukumati tomonidan taqdirlangan. O’zbek adabiyotining tribun shoirlaridan Maqsud Shayxzoda falsafiy fikrlarga boy hikmatomuz asarlari bilan xalqimiz qalbida abadiy yashaydi. U bir kam oltmish yil umr ko‘rdi. 1967 yilda olamdan o’tdi.

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: