Навоий - Тарихий роман / Navoiy - Tarixiy roman

Цитата:

OYBEK

Muso Toshmuhammad o'gli Oybek — 1905 yilda 10 yanvarda Toshkentning Govkush mahallasida tugʻilgan
«Bolalik xotiralarim» (1963) asarida bolaligini: ota-onasi, qarindoshlari, 20 asr boshidagi Toshkent va uning atrofidagi qishloq, kentlarni, ilk sabogʻi, saboqdoshlarini tasvirlaydi.

1922 yildan unrining oxirigacha Oybek sheʼr, dostonlar yozdi. «Onamning mozorida» (1924), «Ovchiga» (1924), «Yoshlik xotiralaridan» (1925), «Gunafsha» (1927) singari sheʼrlarida yosh shoir ruhiyatining holatlari tasvirlanadi. «Fanga yurish» (1930), «Fikr» (1931), «Tansiq» (1935), «Dala yoʻlida» (1935), «Qishloq qizi student» (1933), «Brigadir ayol» (1935) singari sheʼrlarida ijtimoiy hayot aks ettiriladi. Shoir «Dilbar — davr qizi» (1932), «Oʻch» (1932), «Navoiy» (1947), «Qizlar» (1947), «Davrim jarohati» (1965) singari poemalar yozgan.
Oybek poemalarining qahramonlari «Qutlugʻ qon» (1940), «Navoiy» (1944), «Oltin vodiydan shabadalar» (1949) singari romanlariga ham oʻtgan. «Quyosh qoraymas» (1954), «Ulugʻ yoʻl» (1963), «Nur qidirib» (1955), «Bola Alisher» (1967) — Oybekning muhim asarlaridan. U nosir sifatida xalqning boy, murakkab tarixini aks ettirdi.

Oybek. Navoiy

Oybek 1943 yilda Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasiga haqiqiy aʼzo boʻldi. Olim «Adabiyot qoidalari haqida» (1926), «Abdulla Qodiriyning ijodiy yoʻli» (1936), «Tanqidchilikda savodsizlik va ur-yiqitchilikka qarshi oʻt ochaylik» (1939), «Muqimiy asarlarida sotsial tiplar» (1939) singari tadqiqotlarni, Navoiy haqidagi maqolalarni yozdi.

U «Evgeniy Onegin», «Sosunlik Dovud» kabi asarlarni oʻzbek tiliga tarjima qildi.

Oybek 1968 yilning 1 iyulida vafot etgan, Chigʻatoy qabristoniga dafn etilgan.

Asarlari

Mukammal asarlar toʻplami. 20 jildlik. Toshkent, «Fan», 1990—1995.

Oybek ijodi haqida

Yoqubov H. Adibning mahorati. Toshkent, Oʻzadabiynashr, 1966.
Qoʻshjonov M. Oybek mahorati. Toshkent, Oʻzadabiynashr, 1965.
Karimov N. Oybek. Toshkent. Gʻ. Gʻulom nomidagi Adabiyot va sanʼat nashriyoti, 1985.
Saidnosirova Z. Oybegim mening. T.: Sharq, 1994.

Цитата:

ОЙБЕК
(1905-1968)

Шўро даври ўзбек адабиётининг ривожига салмоқли ҳисса қўшган улуғ адиб, шоир, олим, жамоат арбоби Мусо Тошмуҳаммад ўғли Ойбек 1905 йили Тошкент шаҳрида бўзчи оиласида дунёга келди.
Олдин ўрта мактабда, 1922—1925 йилларда эса Тошкент педтехникумида таълим олди. Сўнгра Ўрта Осиё Давлат дорилфунунида ижтимоий фанлар факултетида ўқишни давом эттирди. Ленинграддаги Плеханов номидаги Халқ хўжалиги институтида таҳсил кўрди. 1930 йили Ўрта Осиё Давлат дорилфунунини тугатиб, Олий мактабларда сиёсий иқтисоддан дарс беради.
Ойбек адабиётга 1926 йили чоп этилган «Туйғулар» шеърий тўплами билан кириб келади. Шоирнинг «Дилбар давр қизи» (1931), «Ўч» (1932), «Бахтигул ва Согиндиқ» (1933), «Темирчи Жўра» (1933) поемалари ўз даврининг шеърий солномаларидандир. Унинг йигирмадан ортиқ достонлари бўлиб, тарихий, замонавий ва хорижий мавзуларда яратилган.
Ўзбек халқининг 1916 йилги миллий озодлик қўзғолони ёзувчининг «Қутлуғ қон» (1940) романида зўр маҳорат билан реалистик ифодаланган. Адибнинг иккинчи йирик тарихий асари «Навоий» (1944) романидир. Ойбек бу романда ўзбек адабиётида биринчи бўлиб, улуғ шоир ва мутафаккир Алишер Навоий образини яратди. Унинг «Олтин водийдан шабадалар» (1949) асарида халқимизнинг урушдан сўнгги давр яратувчилик меҳнати, «Қуёш қораймас» (1958) романида Улуг Ватан урушида эришилган ғалаба акс эттирилган. Адибнинг «Улуғ йўл» (1967) асари эса «Қутлуғ қон» романининг мантиқий давоми бўлиб, унда ёзувчи миллий онгнинг шаклланишини маҳорат билан кўрсата олган.
Ойбек 1949 йилда Покистонга саёҳат қилди. Адиб Покистон ҳаётини, фикр ва туйғуларини, кураш ва интилишларини «Покистон хотиралари» очеркларида, қатор шеърларида, «Зафар ва Заҳро», «Ҳақгўйлар» достонларида, ниҳоят «Нур қидириб» повестида тасвирлади.
Адибнинг автобиографик повести «Болалик» 1963 йилда яратилди. Қиссанинг бош қаҳрамони ёш Мусо яъни Ойбекнинг ўзидир.

Ойбек истеъдодли шоир, йирик носир бўлибгина қолмай, машҳур олим, давлат ва жамоат арбоби, публитсист танқидчи ва таржимон ҳамдир. Ўзбек китобхони Пушкиннинг «Евгений Оиегин», Лермонтовнинг «Маскарад» асарини, антик Рим адабиёти намуналарини, арман эпоси «Сосунли Довуд»ни Ойбек таржимасида ўқишга муяссар бўлган.
Ойбек 1943 йилда Ўзбекистон Фанлар Академиясининг ҳақиқий аъзолигига сайланди ва 1950 йилгача Академияда ижтимоий фанлар бўлимининг раиси лавозимида ишлади. У юқори малакали филологлар тайёрлашга катта ҳисса қўшган устоздир.

Улкан адиб «Навоий» романи учун Давлат мукофоти лауреати бўлди, бир неча орден ва медаллар билан тақдирланди. У Ўзбекистон халқ ёзувчиси, Ҳамза номидаги Республика Давлат мукофоти совриндори ҳам бўлган. Ёзувчининг асарлари ўзбек адабиётининг жаҳон аро шуҳратини янада оширди. Устоз маҳорати ёш ёзувчилар учун ижод дорилфунунига айланди. Ойбекнинг ўлмас асарлари маънавий хазинамиздан мангу ўрин олди ва умумхалқ мулки бўлиб қолди. Унинг энг яхши асарлари жаҳон адабиёти хазинасига ҳам кирган. Ойбек 1968 йил 1 июлда 63 ёшида вафот этди. Вафотидан сўнг унинг 20 жилдлик тўла асарлари мажмуаси нашр этилди.

<img src="http://photoload.ru/data/91/d5/81/91d5814732e7c06316f65dc69f37d548_pv.jpg" alt="Image"/><img src="http://photoload.ru/data/0c/0c/eb/0c0ceb68215f0ea534205d1b018670b0_pv.jpg" alt="Image"/>

РЕКОМЕНДУЕМ

Айбек

(1905 - 1968)

<img src="http://photoload.ru/data/fc/19/a8/fc19a875132c3b030205f42c4913a17b_pv.jpg" alt="Image"/><img src="http://photoload.ru/data/6c/88/cf/6c88cf428de660cc00c028e2eb73dcdc_pv.jpg" alt="Image"/>

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: