Nizamulmulk - Siyasetname - 2007

Цитата:
Nizamülmülk, tam adı Ebu Ali el-Hasan et-Tusi Nizamülmülk (Arapça: نظام الملك، ابو علي الحسن الطوسي / Nizāmu'l-Mulk Abū ʿAli al-Hasan at-Tūsī; Farsça: خواجه نظام‌الملک طوسی / Hace Nizāmulmulk Tūsī; d. 1018 - ö. 14 Ekim 1092), Büyük Selçuklu Devleti'nin veziri ve Siyasetname adlı öğütler kitabı yazan Farsi[1] devlet adamı, siyaset bilimcisidir. Devlet yönetiminde hayli etkili olan Nizamülmülk'ün vezirliği Alparslan ve Melikşah dönemlerinde yayılmıştır.

Nizamülmülk,21 Zilkade 408/10 Nisan 1018 yılında İran'ın, Horasan şehrinde doğmuştur. Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olan Nizamülmülk ismi Abbasi halifesi Kâim bi Emrillah tarafından verildi.Nizamiye medreselerinin teşkili ve mevcut toprak sisteminin aksayan yönlerinin tadil edilmesi gibi Selçuklu devletinin müesseseleşme ve merkezileşmesi yönünde önemli sayılabilecek teşebüsslerin altına imzasını atmıştır. 1092 yılında Nizari (Haşhaşiler) tarafından öldürülmüştür.

Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başladı ve sonrasında Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. Sonrasında da 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı.

Bağdat, İsfahan, Nişapur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amul'da ki Nizamiye Medreselerini kurdurdu. Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülkden almıştır ve Bağdat'taki Medresenin başına İmam-ı Gazali'yi getirdi.

Türk devlet yapısında ilk istihbarat teşkilatını oluşturup başına Ömer Hayyam'ı getirmek istemiştir.Haşhaşiler'in tepkisini de bu yüzden üzerine çekmiştir.

Siyasetnâme (veya Siyeru'l-mülk) (Farsça: سياست نامه) Nizamülmülk tarafından kaleme alınmış siyaset konulu eser. Devrin hükümdarına ve devlet adamlarına nasihat vermekle yetinen ve daha önceki devlet adamlarının başından gecen olaylara ve tecrübelere yer veren türdeki kitapların en güzel örneğini teşkil eden Nizamülmülk`ün Siyasetnâmesi Selçuklu Sultanı Melikşahın tavsiyesi üzerine kaleme alınmıştır. Eserde yalniz nasihatlerle yetinmemiş devrin olaylarini nakletmiş, Selçuklu Devleti`nin işleyişi, aksaklıkları, alınması gereken tedbirler kurumlara işlerlik kazandirmak için yapılması gereken düzenlemeler üzerinde de durmuştur. Eserde yoğun bir dinî bağlam içerisinde genelde devlet işleri, devlete ve hükmetmeye dair temel ilke ve düşüncelere yer verilir. Yazarı Nizamiyye'nin de kurucusu olan tanınmış İranlı devlet adamı Nizamülmülk, Selçuklu Devleti'nde vezirlik yapmıştı. Bu sebeple Selçuklu Devleti'nin siyaset ve devlet anlayışı, genel Türk ve Fars siyaset anlayışı ve dönemin yaygın siyasî görüşlerine ışık tutması açısından önemlidir. 11. yüzyılda, Farsça yazılmış kitabın bilinen en eski nüshası bugün İran'daki Ümit Milli Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: