Tolunogullari Devleti (868-905)

Цитата:

Tolunoğulları

Tolunoğulları (Arapça: الطولونيون al-Tūlūnīyūn), Mısır'da kurulmuş İslam devletidir. Kurucuları, yöneticiler ve askerler Türk kökenli olmasına rağmen, halkı çoğunlukla arap olmak üzere diğer yerli unsurlardır. Türkler tarafından Mısır'da kurulan ilk devlettir. Bu devletin döneminde Mısır bayındır hale getirlmiş, han, hamam, cami gibi sosyal ve dini tesislerle donatılmıştır.

* Kuruluş tarihi: 868
* Kuruluş bölgesi: Mısır
* Başkent: Fustat (Kahire)
* Kurucusu: Ahmed bin Tolun
* Yıkılışı: 905

En güçlü dönemi kurucusu Türk asıllı Fergana'dan gelme asker kölesi[1] olan Ahmed bin Tolun dönemidir. Mısır, Tolunoğullarıyla birlikte ilk kez bağımsız olarak yönetilmiştir. Ahmet bin Tulun ekonomi alanında yaptığı düzenlemeler ile Mısır tarihinde yer edinmiştir. Bu dönemde Filistin, Bingazi, Suriye (878'den itibaren), Antakya ve Mersin alınmıştır.

Oğlu Humareveyh döneminde elden çıkan Suriye tekrar geri alınmıştır. Bu dönemde ekonomik kökenli ayaklanmalar çıkmıştır.

905'de Abbasiler tarafından yıkılmıştır.

Hükümdarlar

* Ahmed bin Tolun (868–884)
* Humareveyh (884–896)
* Abu l-Aschir (896)
* Harun (896–904)
* Şaban (904–905)

Цитата:

Ebulfez Elçibey

Ebulfez Elçibey, (Azerice: Əbülfəz Elçibəy) (d. 24 Haziran 1938, Nahçıvan - ö. 22 Ağustos 2000, Ankara) Azeri siyaset adamı ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 2. Cumhurbaşkanı.

Gerçek adı Ebulfez Aliyev olan Elçibey Nahçıvan’in Keleki köyünde doğdu. Babası İran Azerbaycanı'dan Kadirkulu Bey ve annesi Anadolu'da doğup Keleki'ye göç etmiş Mehrinisa Hanım'dır. Babası 1943 yılında II. Dünya Savaşı'na katılmış ve bir daha kendisinden haber alınamamıştır. İlköğrenimini ve liseyi Nahçıvan'da zor şartlar altında tamamlamıştır. 1957 yılında Azerbaycan Devlet Üniversitesi'ne girmiş ve doğubilimi okumuştur. Öğrencilik yıllarında Azerbaycan tarihini ve Azerbaycan inkılâbı tarihini öğreten dernekler kurmuştur.

Sovyetler Birliği'nin dağılacağını 1970'lerde öngörmüş[kaynak belirtilmeli] ve halkının bu duruma hazırlıklı olması için çalışmıştır.[kaynak belirtilmeli] Azerbaycan'ın Rusya İmparatorluğu içinde bir sömürge olduğuna ve elbet birgün bağımsız, demokratik bir cumhuriyet olacağına inanmıştır. Kendisini "ben Atatürk'ün askeriyim"[1] diye tabir etmiş ve Atatürk'ten, Gandhi'den ve 1918-1920 yıllarında kurulmuş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade'den etkilenmiştir. Kuzey ve Güney Azerbaycan'ın mutlaka birleşmesi ve Dağıstan'a, Gürcistan'a ve Ermenistan'a verilen Türk toprakları nın tekrar Azerbaycan'a geri verilmesini savunmuştur. "Turan'ın yolu birleşik Azerbaycan'dan geçer." diyordu. Gazeteci Yazar Kemal Çapraz ve Kırım Tatar Meclisi Başkanı Mustafa Abdulcemil Kırımoğlu ile bir çok konferansa katılmıştır açıklaması[kaynak belirtilmeli]

Azerbaycan'ın bağımsızlık mücadelesinin içinde yer alan Elçibey, 1975'te siyasi faaliyetleri yüzünden 1 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. KGB zindanlarında ve taş ocaklarında ağır şartlar altında kaldı. Serbest kaldıktan sonra, 1977'den itibaren, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi'nde el yazmaları enstitüsünde görev yaptı. Görevi sırasında da bağımsızlık çalışmalarına devam etmiştir.[kaynak belirtilmeli]

1989'da Azerbaycan Halk Cephesi'ni kurdu ve başkanı seçildi. Ermeni saldırılarını[kaynak belirtilmeli] püskürtmeye ve Azerbaycan'ın Sovyetler'den bağımsızlığını kazanmasına çalışan Elçibey, 1991’de SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını kazanan Azerbaycan’ın 7 Haziran 1992’de ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
Cephedeki yanlış uygulamalardan ve yenilgilerden ötürü cephe komutanı Süret Hüseynov'u görevden almıştır. Fakat Rusya'nın Azerbaycan'ı terk ederken silahlarını Süret Hüseynov'a vermesinden sonra,İran ve Rusya'nın planlarıyla[kaynak belirtilmeli] Süret Hüseynov, Azerbaycan'ın 2. büyük şehri Gence'yi Haziran 1993’te işgal ederek ayaklanma başlatmıştır. Elçibey yardım için Haydar Aliyev’i Nahçıvan’dan Bakü’ye davet etti. Fakat Haydar Aliyev Bakü'ye geldikten sonra Süret Hüseynov'u destekledi ve göstericilerin Bakü’ye yürümesi karşısında Elçibey halktan destek alamadı. İran ve Rus gizli servislerinin Bakü'de terör olayları yapacağını öğrenen Elçibey, -daha sonrasında kardeş kanının akmasını istememesini neden göstererek- gizlice uçakla doğum yeri olan Nahçivan’ın Keleki köyüne gitmiştir. Bu gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanlığı yetkileri Haydar Aliyev’e devredilmiştir. Ağustos 1993’te referandum ile Elçibey'in görevi resmen geri alındı ve Ekim ayındaki seçimlerde Haydar Aliyev %99 oyla Cumhurbaşkanı seçildi.

Elçibey tam 4 yıl 4 ay sonra Bakü'ye geri dönüp, Azerbaycan muhalefetine katılmıştır. Bütöv Azerbaycan Birliği'ni kurarak çalışmalarını Kuzey ile Güney Azerbaycan'ın birleşmesi üzerine yoğunlaştırmıştır.
Elçibey 22 Ağustos 2000’de 62 yaşında tedavi gördüğü çok sevdiği Türkiye'sinin başkenti Ankara'da öldü.

Yazdığı kitap

* "Tolunoğulları Devleti", Ötüken Neşriyat, Ebulfez Elçibey

Hakkında yazılan Türkçe kitaplar

* "Elçibey'le 13 Saat", Turan Yayıncılık, Adalet Tahirzade, 2001, ISBN:9757893307.
* "Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası (Haziran 1992-Haziran 1993) Bir Bağımsızlık Mücadelesinin Diplomatik Öyküsü", Asam, Nazim Cafersoy, 2001, ISBN:9756769254.
* "Elçibey", Ötüken Neşriyat, Uğur Güler, 2006, ISBN:975437547x.
* "Elçibey'in Düşünceleri ve Kanun Devleti", Berikan Yayınevi, Şeyda Kemaloğlu-Muhammet Kemaloğlu, 2007, ISBN:9752671911.
* "Elçibey Azerbaycan'ın Unutulmaz Lideri", Türk Edebiyatı Vakfı, Yavuz Bülent Bakiler, 2009, ISBN:9756186428.

Hakkında yazılan Azerice kitaplar

* "Bu mənim taleyimdir", Bakı, 1992.
* "Deyirdim ki, bu quruluş dağılacaq", Bakı, 1992.
* "Demokratiya və azadlıq", İstanbul, 1992.
* "Bütöv Azərbaycan yolunda", İstanbul, 1998.
* "Əbülfəz Elçibəy: Mən qurtuluşçuyam!", Bakı, 2002.
* "Elçi düşüncələri", Bakı, 2002.
* "Azərbaycan türklərinin azadlıq elçisi Əbülfəz Əli Elçibəy", İstanbul, 1992.
* "Elçibəy və Azərbaycan", İstanbul, 1994, A.Səmədoğlu.
* "Əbülfəz Elçibəy. Tarixdən gələcəyə", İstanbul, 1995, Fazil Qəzənfəroğlu.
* "Elçi Bəy", Bakı, 1999, Ədalət Tahirzadə.
* "Elçibəylə 13 saat üz-üzə", Bakı, 1999; İstanbul, 2001.
* "Prezident Elçibəy", Bakı, 2001.
* "Elçibəy ilə birlikdə otuz il", İstanbul, 1999, O.Məmmədov.

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: