Yasar Kemal Sozlugu

Цитата:
Türk dilinin ustalarından Yaşar Kemal’in tüm kitaplarını yayımlayan YKY, şimdi de Yaşar Kemal Sözlüğü’nü okurla buluşturuyor. Yaşar Kemal’in kitaplarında geçen bölgesel söz, deyiş, atasözleri, ilenç, sövgü, yergi ve yakarılardan oluşan sözlük, Türkçe’nin yöresel olanaklarına eğilmek isteyen herkesi ilgilendirecek bir çalışma.

Önsöz

Yaşar Kemal, edebiyatımızın, dilimizin büyük ustalarından biridir. Bir anlatı ustasıdır. Türkçenin şiirini duyuran büyük bir yazardır. Bir destancıdır, bir türkücüdür. Yaşar Kemalin okuru, onun Karacaoğlanlığına kapılır; kullandığı sözcüklerin, deyimlerin, atasözlerinin, ilençlerin, yergilerin, alkışların, yakarıların üzerinde durmadan okur. Oysa Yaşar Kemal, o tatlı anlatının akışına nice bölgesel sözler, deyimler, söyleyişler katmıştır. Şu var ki, Yaşar Kemal o bölgesel sözleri bir ortak dil sözü düzeyine çıkarmıştır. Onun için okur anlamasa bile anladığını sanır, pek ayrımında olmaz bu sözlerin. Çünkü bir ırmaktır akan, içindeki yaratıkların, taşların, çakılların, kumların kimilerini ilk kez görmüşse bile kişi, yadırgar mı? Yaşar Kemal’in okuru da o gür ırmağı gören kişidir. Olaylar, kişiler, durumlar, sözler; ortaya çıkan büyük yapıtla, ortak dilin bütün öğeleriyle örülmüşçesine anlaşılır olmuştur onun için sanki. Yaşar Kemal, bölgesel dil öğelerini ortak dilin malı yapmıştır. Yapmıştır ya, bu sav şimdilik “görece bir sav” olarak değerlendirilebilir. Öyledir de: Çünkü, Yaşar Kemal gibi bir ortak dil yazarının bütün yapıtlarında kullanılmış olmasıyla bölgesel sözler ortak dile girmiş sayılmak gerekir. Öte yandan, şimdilik bu sözlere Yaşar Kemal’de rastlanır olmasıyla da bölgesellik yürürlüktedir. İşte, elinizdeki Yaşar Kemal Sözlüğü, bu bölgesel sözlerin bir sözlüğüdür. Yaşar Kemal, yapıtlarıyla bir coğrafya yaratmıştır. O coğrafyayla birlikte tarih, kişiler, folklor ve anlatım, dil ele alınmalıdır. Böyle bir çalışma, kişisini beklemektedir. Böyle bir çalışma için Yaşar Kemal’de sonsuz bir gereç bolluğu vardır. Ben, böylesine bir çalışmanın altından kalkamayacağımı bilerek, Yaşar Kemal’de yalnızca sözcükler, deyimler, atasözleri, ilençler, sövgüler, yergiler, alkışlar, yakarılar ve benzeri dil öğeleri üzerinde durmayı düşündüm. Bunları taradım, fişledim, düzenledim. İş bunları sözlük haline getirme evresine erince, güçlük başladı. İlençlerin, sövgülerin, yergilerin, alkışların, yakarıların ve bunlara benzer dil öğelerinin bir sözlük düzeni içinde ortaya konması, benim için, sonsuz bir güçlük olarak belirdi. Böylesi bir çalışmaya, Yaşar Kemal’deki bütün anlatım öğelerinin girmesi gerektiğini de düşündüm alttan alta. O vakit, ancak sözcükler, atasözleri ve deyimlerden oluşan bir Yaşar Kemal Sözlüğü’nün altından kalkabileceğimi gördüm. Öyle yaptım. Yaşar Kemal Sözlüğü’ndeki sözcükler, atasözleri ve deyimler genel dil sözlüklerinde (Türkçe Sözlük, Büyük Türk Sözlüğü, Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi vb.) yoktur. Ya da pek azının ancak değişik biçimleri vardır. Bunların bir bölüğü derleme sözlüklerinde bile yoktur. Bu yönden, çok özel bir sözlüktür bu. Yaşar Kemal’in okurunu olduğu kadar, halk kaynağına yönelmiş her yazarı, sözcük dağarcığını genişletmek isteyen, Türkçenin yöresel olanaklarına eğilmek isteyen herkesi ilgilendirecektir sanırım. Ancak, dediğim gibi, Yaşar Kemal yalnızca böyle çok özel yönüyle değil, her yönüyle derinlemesine incelenmesi gereken bir ustadır. Bu sözlük bu yolda atılmış bir adım olsun, bir başçeken olsun dilerim.

Ali Püsküllüoğlu
Ankara, 16 Ağustos 1973

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: