“Latin grafikası nigezendä tatar alfavitın torğızu turında” Tatarstan Respublikası Zakonı

Цитата:
Orfografiä — döres yazu qağidäläre digän süz. Ul bilgele ber alfavitqa nigezlänä. Bu orfografiä Tatarstan Respublikası Prezidentı tarafınnan 1999 yılnıñ 15 sentäbrendä qul quyılğan Zakonda qabul itelgän alfavitqa nigezlänep tözelde.
Yaña alfavit 34 xäreftän tora, anda suzıq awazlarnı belderüçe — 9, tartıqlarnı belderüçe — 25 xäref kürsätelgän. Apostrof, siräk qullanılğanlıqtan, alfavitta ayırım urın almağan, ul, hämzäne (tä’min) belderüçe häm neçkälek bilgese bularaq, barı orfografiädä genä isäpkä alına.
Bu zakondağı alfavit, nigezdä, 1927—1939 yıllarda qullanılğan “Yañalif” alfavitın yañadan torğızuğa qaytıp qala. Läkin biredä “Yañalif”ne tulısınça şul kileş kire qaytaru yuq, häm ul bula da almıy, çönki anıñ qullanılmawına 60 yıl ütte, tormış üzgärde: yazuları latin grafikasına nigezlängän Könbatış tellären öyränü massaküläm küreneşkä äylände, xalıqara urtaq kompyuterlar belän eş itü, xätta dönyaküläm informatsiä sistemasına — internetqa çığu ğädätkä kerde, törki xalıqlarnıñ üzara aralaşa, ber-bersen ruxi bayıta alu mömkinlekläre açıldı.
Menä şul şartlarda “Yañalif” üzgärtelmiçä torğızılğan bulsa, tatar balası, tatar häm çit il latinitsaları arasındağı ayırmalarnı kübräk kürep, qıyın xäldä yışraq qalır ide, tatar keşese, kompyuter qullanğanda, bigräk tä anıñ yärdämendä internetqa çığıp eşlägändä, qıyınlıqlarnı kübräk kürer ide, törki tuğannarınıñ yazuların uqırğa turı kilsä dä, törle çitenleklärgä duçar bulır ide.
Şuşı äytelgännärne istä totıp, TR Däwlät Sovetı Zakonğa “Yañalif”ne beraz üzgärtep tözelgän yaña alfavitnı täqdim itte, häm ul, bilgele, kimçelekläre bulsa da, xäzerge zaman taläplärenä nığraq cawap birä.

Поделитесь записью в соцсетях с помощью кнопок: